Vraag: We are seeking advice how to systematically deal with sexual intimidation on the work floor of our department. In short, two issues came to our attention over the last months. One, in the “werkgeversmonitor” a case of sexual intimidation in our department was anonymously reported. Two, some of our female colleagues have confided in us of instances when jokes and comments were made about, for example their reproductive plans, their ability to carry out their work, their success, their physique, their sexual orientation.
Antwoord: Dank voor jullie vraag. Dit is een probleem waar veel vrouwen op het werk tegenaan lopen. Het is heel goed dat jullie begonnen zijn de ervaringen te verzamelen, en tot de conclusie zijn gekomen dat meer mensen dezelfde problemen ervaren. Zo zijn de Angels ook begonnen!
In de literatuur kun je lezen hoe belangrijk het is te weten dat je niet de enige bent die zoiets heeft meegemaakt, dat het waarschijnlijk niet aan jou ligt dat je dit overkomt, dat dit niet normaal of acceptabel is, en dat het goed is dit soort ervaringen met elkaar te delen. In vervolg op wat jullie al gedaan hebben zou je dus om te beginnen alle vrouwen van de afdeling eens bij elkaar kunnen laten komen, om een zo compleet mogelijke inventarisatie te maken van dit soort voorvallen. Grote kans dat hierbij nog meer verhalen naar boven komen, die nooit zijn gedeeld omdat men dacht dat het niet belangrijk genoeg was, of dacht de enige te zijn. Maar als je het op een rij zet wordt duidelijk of het een systematisch patroon is, of aan het gedrag van bepaalde vrouwen (of mannen) te wijten is of een meer algemeen patroon laat zien, en of het ernstig genoeg is om er echt werk van te maken. Uit wat jullie vertellen maken de Angels op dat dit zo is!
Hoe pak je het vervolgens aan? Belangrijk is te bedenken dat je wilt dat mensen hun gedrag gaan veranderen, niet dat ze zich beschuldigd voelen, of zich zo schamen dat ze gaan ontkennen (of 'de vrouwen' de schuld geven, bv. van overgevoeligheid). De ervaring van de Angels is dat daarvoor een combinatie van twee dingen het beste werkt.
1. Laat zien dat het een algemeen probleem is, dat meer mensen hier mee zitten, en dat het niet (alleen) aan hen ligt. Je kunt bijvoorbeeld mensen wijzen op het Nature artikel van 2015, waarin sexual harrassment op de universiteit als een van de tien belangrijkste wetenschappelijke problemen van 2015 werd aangemerkt. Op de site van Athenas Angels onder het kopje Athenas Wisdom staan ook andere voorbeelden en links naar wetenschappelijke artikelen die je voor dit doel kunt gebruiken.
2. Maak duidelijk dat dit ook op jullie afdeling een probleem is, dat het een systematisch probleem is, en dat het 'erger' is dan mensen misschien denken (zowel in termen van wat er gebeurt, als in termen van de impact op de motivatie en het welzijn van mensen op de afdeling). Maak duidelijk dat dit niet onschuldig maar zeer onwenselijk is. Dit kun je doen door concrete verhalen van mensen over wat er dan gebeurd is en welke impact het op hen had te verzamelen, en geanonimiseerd te delen. De aantallen ervaringen en de concrete uitingsvormen (dus met letterlijke citaten) blijken naar onze ervaring goed te werken om mensen te overtuigen dat hier iets structureel mis is, en niet alleen maar dat vrouwen 'niet tegen een grapje kunnen', en dat het ook niet een enkel incident betreft.
Dan de strategie om dit alles op de afdeling aan te kaarten: het helpt als je iemand met een leidinggevende positie - die je vertrouwt - dit voor kan leggen, en kan vragen om het op te pakken. Als de leidinggevende deel van het probleem is, kunnen jullie het misschien zelf als agendapunt inbrengen op een afdelingsoverleg, bv. onder het kopje werksfeer. Mensen voelen zich vaak ongemakkelijk om hierover te praten, de kunst voor jullie is het zo te doen dat je niet terecht komt in een discussie over de schuldvraag, maar dat mensen overtuigd raken dat ze moeten veranderen.
Samen sta je sterk!
