Ongepast gedrag

Toen we met deze website begonnen was een belangrijk doel om uit te leggen wat impliciete gender bias is, en hoe dit tot uiting kan komen in gedrag op de (academische) werkvloer. Op beleidsniveau is men meestal doordrongen van de noodzaak om mannen en vrouwen gelijk te behandelen, maar op de werkvloer lukt dat nog lang niet altijd. Bijvoorbeeld omdat mensen er niet bij stilstaan hoe het is om als vrouw met bepaalde werkomstandigheden of prestatie-eisen geconfronteerd te worden, zo was onze gedachte.

Met de reacties en inzendingen die we krijgen wordt steeds duidelijker dat gender bias regelmatig voorkomt op de universiteit, maar ook dat dit lang niet altijd impliciet of subtiel gebeurt. Integendeel, de Angels verbazen zich regelmatig over de inzendingen die binnenkomen, kijk maar onder het onderwerp ‘ongepast gedrag’ bij de Angel Alerts.

Ongepaste benadering van vrouwen kan verschillende vormen aannemen, zoals in het klassieke artikel van Fitzgerald en anderen gedocumenteerd.

Naar aanleiding van opmerkingen van presidentskandidaat Donald Trump over zijn benadering van vrouwen op het werk (voor een overzicht zie: https://www.theguardian.com/us-news/2016/oct/15/donald-trump-words-what-rape-culture-looks-like) werd een website geopend. Hierop kwamen binnen de kortste keren duizenden meldingen binnen van vrouwen die voorbeelden gaven van de ongepaste manier waarop ze behandeld waren.

De American Association of University Women definieert ‘workplace sexual harassment’ als: “any unwelcome secxual advances, requests for sexual favors, or other verbal or physical conduct of a sexual nature”.

Een recent onderzoek onder meer dan 2000 werkende vrouwen liet zien dat 1 op de 3 vrouwen op haar werk te maken heeft met ongewenst seksueel gedrag op het werk. Dit was ook het geval voor vrouwen die werkzaam zijn in wetenschap en techniek (STEM). 

Ongepaste benadering van vrouwen op het werk komt dus nog steeds regelmatig voor, ook op de universiteit.

Onlangs was er weer zo’n incident. Tijdens de introductieweek voor nieuwe studenten werd binnen een studentenvereniging een lijst verspreid van aantrekkelijke vrouwelijke eerstejaars, inclusief bikinifoto en telefoonnummer. De heren studenten werden opgeroepen deze ‘hete herten’ seksueel te benaderen. In behoorlijk grove termen.

Sommigen deden dit af als een studentengrap. Zo beweerde een vrouwelijke alumnus van dezelfde studentenvereniging op de televisie dat het ‘juist leuk’ was voor deze studenten dat ze vanwege hun uiterlijk voor deze lijst geselecteerd waren. Het doel van de vereniging was immers om samen te ‘spelen en te feesten’, seksueel actief te zijn en samen dronken te worden, en daar hoorde zoiets als dit gewoon bij.

Anderen wezen op de negatieve effecten van dit soort gedrag. Niet alleen in het hier en nu, maar juist ook op de lange termijn. In een NRC opiniestuk wezen Laura Kits en Rosanne Boermans erop dat het gedogen van dit soort respectloos gedrag tegenover vrouwen betekent dat een nieuwe generatie studenten wordt opgeleid met de gedachte dat dit ‘erbij hoort’. Later in hun leven zijn dit de collega’s en leidinggevenden die niet inzien dat het ongepast is vrouwen op het werk seksueel te benaderen. De Angel Alerts maken duidelijk dat dit soort ongepast gedrag op de universitaire werkvloer nog vaak genoeg voorkomt.

Experimenteel onderzoek suggereert zelfs dat intimidatie van vrouwen een reactie is van sommige mannen, wanneer ze zich in hun mannelijke identiteit bedreigd voelen.

Een recent onderzoek dat werd uitgevoerd in de VS laat zien dat ongepast gedrag op de universiteit allerlei negatieve gevolgen kan hebben, niet alleen voor degenen die dit ondergaan, maar ook voor anderen die hiervan getuige zijn. In dit onderzoek werd studenten gevraagd of zij zelf wel eens door mede-studenten of stafleden onheus behandeld waren op basis van hun groepslidmaatschap (zoals ras, geslacht, seksuele voorkeur, religie, leeftijd, accent/dialect, nationaliteit, lichamelijke handicap of andere beperking, sociaal-economische afkomst, politieke denkbeelden), of hadden gelezen, gehoord, of gezien dat anderen dit hadden meegemaakt. Studenten die mikpunt of getuige waren geweest van dit soort incidenten beoordeelden de universiteit als minder moreel en waren minder betrokken bij hun studie. Ze vonden de lessen minder inspirerend en relevant, waren minder gemotiveerd om aanwezig te zijn en hun best te doen, en rapporteerden een lagere mentale en fysieke gezondheid.

Dit onderzoek past in een lange rij van studies die laat zien dat mensen er wel degelijk last van hebben als ze op het werk of in hun studie-situatie onheus bejegend worden, ook al wordt vaak gedacht dat dit onschuldig is.

Is het inderdaad zo erg om vrouwen op het werk te complimenteren vanwege hun uiterlijk? Zou het niet vleiend kunnen zijn als een leidinggevende of collega aangeeft zich seksueel tot je aangetrokken te voelen? De wetenschappelijke literatuur is hier vrij duidelijk over.

De neiging om vrouwen op hun uiterlijk en lichaamsvormen te beoordelen in plaats van hun karakter of competenties wordt ook wel ‘objectificatie’ van vrouwen genoemd. Zowel mannen als vrouwen maken zich hieraan schuldig. Dit doen we veel minder vaak als we mannen beoordelen.

Dit kan allerlei negatieve effecten hebben. Vrouwen worden als minder competent gezien maar ook als minder betrouwbaar, oprecht, en menselijk wanneer ze op hun uiterlijk beoordeeld worden. Het ondermijnt ook het zelfvertrouwen van vrouwen, waardoor ze minder goed gaan presteren, zelfs op taken die niets met het uiterlijk te maken hebben. Als mannen op hun uiterlijk beoordeeld worden heeft dit verder geen gevolgen voor hun waargenomen competentie of andere kenmerken.

Puur het feit dat vrouwen op hun uiterlijk beoordeeld worden – en het proces van objectificatie dat hiermee in gang wordt gezet - heeft dus al allerlei negatieve effecten, los van de vraag hoe aantrekkelijk of onaantrekkelijk deze vrouwen zijn.

Het is dus niet o.k. om dit af te doen als ‘onschuldige opmerkingen’.

Oproep

We roepen iedereen op andere voorbeelden van, of persoonlijke ervaringen met ongepast gedrag en seksuele intimidatie onder onze aandacht te brengen, via het email-adres van de website: info@athenasangels.nl